Met bento starten

Ik heb wat vragen gekregen omtrent het ‘starten met bento’ en wat je dan moet doen en heb besloten een serie te posten.
Ik begin bewust niet met het juiste doosje zoeken. Het doosje is – hoewel het een grote aantrekkingskracht heeft – niet het belangrijkste.
Mijn eerste bento was in een mepal doosje. Granted, die zijn veels te groot (daar later meer over, in deel 2 ;-)) maar een simpel (lunch)doosje is een goed begin.

Wat is het verschil tussen een gewone lunch en bento?

Het eerste verschil dat de meeste mensen opmerken hier is dat de meeste bento’s (van mij) rijst en pasta bevatten in plaats van brood. Maar dat is niet wat een bento maakt. Er zijn zelfs sandwichbento’s in een sandwichbentodoosje. Opvallend verschil is daar wel dat er gleuven in de zijkant van het doosje zitten, zodat het brood niet klef wordt: een veelgehoorde klacht wat betreft de Hollandse broodjes kaas.
Een paar dingen die de bento anders maken dan een lunchbox is dat je probeert verschillende texturen en kleuren er in te verwerken voor zoveel mogelijk variatie. De kleuren (geel, rood/oranje, groen, wit, bruin/zwart) zijn waarschijnlijk afkomstig van het geloof dat je al deze kleuren in een maaltijd moet hebben voor een goede balans tussen yin en yang.
Een bento wordt ook zo gevuld dat het er nog lekker uit ziet als je de doos opent. Dus niet alleen voor het inpakken. Heel vaak zie ik foto’s van bento’s waar de helft van het voedsel over de rand uitsteekt, alleen maar om het mooi er uit te laten zien. Heel leuk voor de foto, maar dat is niet het belangrijkste. Je maakt het voor je partner of voor je kind. Of voor jezelf natuurlijk!
En daarbij komt een belangrijk onderdeel van bento: om dit voor elkaar te krijgen moet je hele doosje vol. Alles moet strak ingepakt zodat het niet meer kan bewegen. Daarom is een goede maat doosje belangrijk. De brooddoosjes hier zijn vééls te groot voor een bento.

En het laatste onderdeel, waar ik jullie nu een beetje mee op weg ga helpen, is wat je in je bento doet als je kiest voor een wat ‘traditionele’ vorm. Dit betekend niet dat je er alleen Japans eten in doet, maar wel dat je iets wat hier vaak beschouwd wordt als warme maaltijd er in doet.

Enkele voorbeelden:

Pastagerechten/-salades
Pasta is zowel met als zonder saus erg goed in te vriezen. Kook het indien mogelijk ietsje korter (1-2 minuten) zodat je de pasta voordat je het in de bento doet nog even op kan warmen. (Voor de textuur en het doden van bacteriën. Voordat je iets in een bento doet moet het volledig afgekoeld zijn)
Als je mijn blog of bento’s vaker hebt gezien, zal het je wel zijn opgevallen dat pasta een favoriet is.
Het is superhandig en snel om te gebruiken (zeker vanuit de vriezer) en mijn vriend is er gek op. En je kan enorm variëren met sauzen en pasta’s (spongebob-/piratenpasta ftw!).

Rijst

In een Japanse of andere Aziatische bento is rijst niet weg te denken. Ze eten het daar vaak bij alle maaltijden. In Japanse bento’s zie je zo goed als altijd Japonicarijst en dan de witte variant. Wil je onigiri maken is dit de enige rijst waarmee dit echt kan, met uitzondering van de Italiaanse arboriorijst, die gebruikt wordt van risotto’s. Let op! Niet alle risottorijst is geschikt als vervanger, alleen deze. Je moet de rijst dan net zo wassen en bereiden als je bij Japanse rijst zou doen. In Nederland wordt het ook wel ‘sushirijst’ genoemd, maar ik raad je aan in toko’s e.d. te kijken omdat het veels te duur is voor de hoeveelheid, zonder dat de kwaliteit hoger is.

En dan gelijk een klein misverstand uit de wereld helpen: Sushirijst is geen speciale rijst voor sushi. Het is gewoon Japonicarijst op smaak gebracht met sushi-azijn. Verder is ‘sushiazijn’ dubbelop. De rijst met azijn heet sushi, wat je er verder op of bij doet heeft verder niets met de benaming te maken.

Rijst kan je na bereiding ook invriezen. Meet de porties af (met behulp van je bentobox of vormpjes) en pak het in magnetronveilige vershoudfolie terwijl het nog warm is!. Doe het dan in een ziplockzakje waar je met behulp van een rietje alle lucht uit zuigt. Voìla! Je eigen vacuumverpakking!
Je moet het warm inpakken zodat het vocht er in blijft. Daarna laat je het afkoelen en doe je het in een zakje in de vriezer. Het zakje voorkomt vriesbrand, het fenomeen dat je ingevroren voedsel uitdroogt doordat de ijskristallen aan het oppervlak verdampen. Je krijgt er dan vaak ook een dikke ijslaag op: niet lekker meer. Iets vacuum is verpakken voorkomt dit, het warm inpakken van de rijst houdt het (uiteraard) vochtig.
Verder zijn risotto en nasi uiteraard ook uitermate geschikt voor obento.
Hetzelfde geld voor alle soorten ‘noodles’. Couscous, bulghur, quinoa en dergelijke zijn ook enorm geschikt voor bento, maar of ze in te vriezen zijn weet ik niet. Ik gebruik ze eigenlijk alleen maar versgemaakt of als ‘restje’ van de avond er voor.
(Ook enorm handig, gewoon wat extra maken bij het avondeten!)
Voor gebruik in een bento moet je het wel eerst verwarmen, in pan opbakken of in de magnetron. Zeker bij voorgevormde onigiri is het dan erg belangrijk de rijst bij het inpakken in magnetronveilige folie te doen zodat je het er vanuit de vriezer gelijk in kan doen. Voor je het in je bento doet wel laten afkoelen ivm voedselveiligheid.

Quiche

Hier kan ik heel kort over zijn: Quiche kan je in muffinvormen klein maken, in een vierkante of ronde vorm bakken en in stukken of punten snijden in invriezen. In welke vorm dan ook zeer geschikt!

Brood

In alle soorten en maten. Kleine melkbolletjes, gewone melkbolletjes, boterhammen, harde broodjes, (mini)pita’s, wraps (tortilla’s). Je kunt ze allemaal gebruiken. De pita’s en tortilla’s maak ik het liefst zelf (mijn recept voor tortillas) omdat het dan volkoren kan, de pita’s mini en de tortilla’s vierkant (valt een stuk minder uit dan!) of ook mini als soft taco’s.

Soboro

Ik heb al eerder over soboro gepost en daar kan je ook uitleg lezen over wat het is. Alle vormen zijn goed in te vriezen.

Omelet (tamagioyaki en dunne)

Tamagoyaki is letterlijk ‘gebakken ei’ (tamago=ei, yaki=bakken) maar is eigenlijk een soort ei-rol/omelet die in laagjes wordt opgebouwd één geheel wordt.
Het maken van dit vraagt om een speciale pan (of skills) en vooral veel oefening!
Verder wordt er veel dunne omelet gemaakt: een omelet van maar 1/2-1 ei, dun uitgespreid en gaar gebakken. Dit kan dan in reepjes worden gesneden of gebruikt voor decoratie. Deze is een stuk simpeler en kan je een hoop mee! Ook deze is in te vriezen.

Hambuuga, vis- en vegaburgers & gehaktballetjes

Mini hamburgers en (gehakt)balletjes zijn ook zeer handig voor bento’s en geweldig in te vriezen. Je kunt fishcakes maken, gehaktballetjes, hamburgertjes en je kunt in de winkel veel kant-en-klare mini(vega)burgers kopen!
Als je het net als ik zelf wil doen haal je gewoon een paar ons gehakt, of vis, maak zoals normaal klaar maar maak de burger en balletjes klein genoeg om in je bento te passen. Risotto kan je ook leuke (gevulde) balletjes van maken: arancini. Je maakt balletjes van de risotto die je vult met kaas (en ragú) en een broodkruimlaagje omheen doet en frituurt. Je kunt er ook gewoon balletjes en/of burgertjes van vormen en die bakken. Ook van de mogelijke burgers en balletjes zullen een paar receptjes volgen.

Groenten

Wat je zelf wilt. Doperwten en sommige bonen zijn goed uit de vriezer, de meeste anderen worden -net als in potjes- slap. Ik heb zelf nu wat sugar snaps en broccoli in de vriezer om te testen, omdat die twee samen met cherrytomaten de beste ‘gapfillers’ zijn.

Wat moet je laten met bento:

1. Zuivel (wanneer het warm is), (Hollandse) kaas is in veel gevallen een uitzondering
2. Rauwe vis: In zijn geheel niet. Wil je sushi mee moet je gare vis zoals surimi, krab/tonijn/zalm/makreel uit blik en dergeliijke moeten gebruiken.
3. Niet compleet gaar ei: Ik vind mijn ei halfzacht het lekkerst, toch is dit niet aan te raden doordat de bacteriën snel kunnen groeien. Ik raad je aan wanneer je je eieren kookt het 1 minuut op hoog vuur te koken, je vuur volledig uit te zetten en dan 10 minuten te laten staan in het hete water. Je ei zal niet uitgedroogd maar wel gaar zijn!
4. Rauw vlees: Hetzelfde als met vis. Rauw vlees is gewoon een slecht plan. Dus geen rosbief of filet americain!

Voedselveiligheid

Ik heb het al eerder genoemd maar zorg dat als je warme gerechten gebruikt het echt volledig afgekoeld is anders krijg je condens en enorme bacteriegroei. Ik heb al eerder een bento van iemand gezien die in een paar uur schimmel had gekregen: en dat was zichtbaar bedorven, meestal zie je het niet.
Ik heb laatst vermoedelijk door laksheid (niet eerst goed verhitten na ontdooien en dan pas inpakken) voedselvergiftiging gehad. Erg belangrijk dus!
De meeste mensen krijgen geen voedselvergiftiging door vlees o.i.d. bij de Chinees, maar door de opgewarmde rijst. Daar groeit de bacterie in. Hetzelfde geld voor pasta, in mijn geval was het ook pasta. Zo snel mogelijk invriezen en goed verhitten dus ook! (Vooral die eerste is het belangrijkst, bacillus cereus is zga niet kapot te krijgen door verhitting). En lekker pittig maken helpt ook een hoop!
Vooral zo min mogelijk met je handen aan het eten zitten! Zo breng je onnodig veel bacteriën in je lunch!